در کشورهای غیر عربی نسبت به اصالت و حقانیت تاریخی و حقوقی نام خلیج فارس هیچ تردیدی وجودندارد.
تا کنون کتابهای متعدد در خصوص اسناد و نقشه های اروپایی نام خلیج فارس و یا کتب عربی و حتی تفاسیر قرانی که نام خلیج فارس را توصیف کرده اند نوشته شده است در این نوشتار ما به ارایه بعضی ازقضاوتهای روشنفکران و اندیشمندان و حتی رهبران عرب معاصر در مورد اصالت نام خلیج فارس پرداخته ایم، در سالهای اخیر در بعضی کشورهای عربی، تعدادی از موسسات و نهادهای حکومتی بر تغییر نام خلیج فارس اصرار ورزیده اند. اما تعدادی از افراد حقیقی و حقوقی عرب در کشورهای عربی ضمن مخالفت با تغییر نام خلیج فارس معتقدند" اگر ضرورتی برای تغییر این نام وجود داشت در دوره صدر اسلام و یا دوره خلفای راشدین و دوره های بعد این نام تغییر می کرد زیرا از آنجا که کاربرد مستمر و بدون وقفه نام خلیج فارس در مکتوبات عربی و اسلامی بویژه در تمامی کتب جغرافیایی، تمام تفاسیر قرانی و کتب مذهبی(80 مورد)، نقشه ها و اسناد این نام را به یک میراث اسلامی و عربی تبدیل کرده ، تغییر این نام کهن ضربه به هویت و میراث فرهنگی و معنوی منطقه است در کتاب "اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان" که وجود نام خلیج فارس را در 1600 نقشه دوره قرون وسطی و حدود 300 کتاب اروپایی ، عربی و اسلامی و تفاسیر قرانی و کتاب مذهبی و 50 قراردادمنطقه ای و بین المللی بررسی کرده گواهی می دهد که حتی یک مکتوب عربی و اسلامی جود ندارد که تا قبل از سال 1958 خلیج فارس را خلیج عربی نامیده باشد. تا سال 1971 در متن همه ی قراردادهاى تاریخى میان اعراب و دولت های خارجى، هرجا نامى از پهنه آبى جنوب ایران آمده، در زبان فارسى و عربى با نام های خلیج فارس، بحر فارس، بحر عجم و خلیج ایران و در سایر زبان‌های دنیا نیز معادل آنها بهکار رفته است
بدنبال خیزش عمومی و واکنش های همه احاد مردم ایران به تحریف نام خلیج فارس، در مجله نشنال جغرافی، رسانه های عربی نیز واکنش هایی نشان دادند بعضی در تایید حقانیت ایرانیان و بعضی در انتقاد و عده ای نیز برخورد معاند داشتند اما بطور کلی همگی به این حقیقت اذعان داشتند که نام خلیج فارس نامی قدیمی و جهانی است.
بعضی روزنامه نگاران جوان عرب نیز که دیدگاه مخالفی داشتند با مطالعه ی تاریخی این موضوع شک در حقانیت کاربرد نام خلیج فارس را کنار می گذارند. نمونه ی چنین برداشتی را می توان در روزنامه الاهرام 18 ژانویه 2005 مشاهده کرد.
فقط به چند نمونه از دیدگاههای روشنفکران عرب بطور مختصر و در مقاطع زمانی مختلف اشاره می کنیم
الف - مجله الاهرام و روزنامه الاهرام
مجله الاهرام العربی درشماره 219 مورخ 21/6/ 2001 متن کامل مصاحبه ی آقای مجدی عمر معاون اول سابق شورای دفاع ملی مصر را چاپ نموده است. وی در بخشی از سخنان خود چنین گفته است : نسل من بخاطر دارد که ما در ایام مدرسه در کتب و نقشه ها با لفظ خلیج فارس سر و کار داشتیم ولی بعد از مدتی به آن خلیج عربی اطلاق کردیم. این غیر منطقی، رزالت و پستی است. این که چند کشور عربی در اطراف آن باشند دلیل نمی شود که نامی تاریخی را تغییر دهیم، حال برای اینکه خود را از این مخمصه نجات دهیم فقط آنرا خلیج می نامیم ، کدام خلیج؟! مگر خلیج بدون نام هم می شود..."
در کتاب " تطویر العلاقات المصریه الایرانیه" نوشته مجموعه نویسندگان ، چاپ موسسه مطالعات سیاسی و استراتژیک الاهرام (2002 قاهره در ص 190) به نقل از آقای " پرفسوردکتر عبد المنعم سعید" رئیس مرکز تحقیقات سیاسی و استراتژیک الاهرام و نویسنده ی شرق اوسط چنین آمده است :" به صراحت تمام بگویم هیچ مدرک و سند تاریخی ندیدم که نام خلیج فارس را بتوان مستند بر آن تغییر داد. در تمام نقشه ها و کتب تاریخی و حتی بعضی از سخنرانیهای ناصر و رهبران انقلاب از خلیج فارس صحبت شده است. اگر تغییر نام خلیج باعث ناراحتی مردم ایران است، چرا به حقیقت اعتراف نمی کنیم. باید شجاعت داشت و این در حدود موازین علمی است". همچنین این اندیشمند مصری در مقاله دیگری در روزنامه الاهرام (23 دسامبر 2002) در دفاع از نام خلیج فارس مقاله ای علمی و ارزشمند نوشته است و تغییر این نام تاریخی را محکوم نموده است. "پرفسور عبدالمنعم سعید" نویسنده ی مشهور مصری در بخشی از گزارش سفر خود تحت عنوان " تقریر آخر من طهران" نوشته است: یکی از مکانهایی که در سفر 9/12/2002 بازدید کردم اداره اسناد و آرشیو وزارت امور خارجه بود. در آنجا صدها نقشه ی جغرافیایی تاریخی وجود دارد که موقعیت ایران و جهان را در طول تاریخ نشان می دهد. برای من هیچ تعجبی نداشت که در همه ی این نقشه ها که دوستان و دشمنان ایران اعم از اعراب و یونانیها تهیه کرده اند نام خلیج فارس وجود دارد. هیچ نقشه ی تاریخی در شرق و یا در غرب و در هیچ کجای جهان با نام خلیج عربی وجود ندارد . بنابر این تغییر این نام به خلیج و یا خلیج عربی و یا هر نام دیگری بر خورد غیر منطقی و غیر حکیمانه با حقایق تاریخی و جغرافیایی است.
"دکتر هشام الاسمر" در مقاله ای به نام "خلیج فارسی و البحر المصری" در روزنامه ی الاهرام (18 ژانویه 2005) نوشته است ، / از زمانی که خود را به یاد می آورم ، همیشه در همه ی رسانه های گروهی عربی نام خلیج فارس را شنیده ام . ولی اخیراً متوجه شدم که در رسانه های گروهی خارجی، عبارت خلیج عربی به کار می برند. نمی دانم کدام اسم قدیمی تر و کدام جدید تر است ، ولی اگر نام خلیج فارس قدیمی تر باشد و حالا ایران قصد احیاء آنرا داشته باشد ، نباید آن کشور را مذمت کرد". روزنامه الاهرام در شماره 42229 مورخ 20/7/2002 در مقاله ای تحت عنوان / الثوره ساعدت علی تسمیه بالخلیج العربی بدلاً من الفارسی/ نوشته است که / نام خلیج از نظر تاریخی خلیج فارس است. ولی در اثر انقلاب ناسیونالیستی ناصر به خلیج عربی تبدیل شد.
ب - روزنامه شرق الاوسط
این روزنامه بین المللی پرفروش ترین و معتبر ترین روزنامه عربی است که به صورت اینترنتی نیز در دسترس است و منبع سایر روزنامه های عربی محسوب می شود. سابقه طولانی در ضدیت با نام خلیج فارس دارد اما با این وجود این روزنامه خبر خیزش مردمی علیه نشنال جغرافی را در سه خبر متفاوت به چاپ رساند. در تاریخ 23/11/2004 نیز خبر عقب نشینی این موسسه و برداشتن نام جدید از وب سایت خود را منتشر نمود. درشماره مورخ 15 /12 /2004 مقاله ای تحت عنوان "ایران خشمگین" منتشر شد. اکثر اظهار نظرهای خوانندگان مقاله در دفاع از نام خلیج فارس بود برای مثال فردی به نام " محمدبوعلی" اظهارات مخالفان نام خلیج فارس را به طور مستند رد نمود و نوشت : " ... تمام جهان می گویند خلیج فارس و فقط ما عرب ها بر خلاف همه ی کشورها آن را به خلیج عربی تغییر داده ایم ؛ چه ضرری دارد اگر نام اصلی آن را به کار بریم چرا باید درآمدهای کشورهای عربی هزینه تغییر نامهای جغرافیایی شود اگر قرار باشد به بهانه اکثریت عرب در سواحل خلیج فارس این نام تغییر کند پس دریای عرب باید بخاطر اکثریت هندی و پاکسانی سواحل آن به دریای هندی تغییر یابد؟...
در تاریخ 1/1/2005 در این خصوص.عبد الرحمن راشد/ یادداشت نویس روزنامه شرق الاوسط و سردبیر تلویزیون جهانی العربیه سرمقاله ای با نام مشکل خلیج، نام فارسی آن نیست منتشر نمود . نویسنده دراین مقاله اعتراف نمود که: "... از نظر تاریخی خلیج فارس درست است زیرا قبل از دوره ی جمال عبدالناصر هیچ نقشه یا سندی را به نام خلیج عربی ندیده است و اگر ایران نیت های دوستانه و نیک داشته باشد برگرداندن نام خلیج فارس برای این پهنه آبی برای ما کار مشکلی نیست. سعد ابن طفله وزیر سابق اطلاعات و فرهنگ کویت و از مروجین سابق تحریف نام خلیج فارس و ستون نویس شرق الاوسط در چند مقاله خود اعتراف نمود که کاربرد نام خلیج فارس منطقی تر است وی از جمله درمقاله مورخ 15/ 1/ 2005 نوشت: از نظر من خلیج فارس نامی تاریخی است، اما کاربرد هردو نام هیچ ضرری ندارد. وی در یادداشت مورخ 4/3/2006 این روزنامه از نام خلیج فارس استفاده کرده است...
همین روزنامه در تاریخ 11/1/2005 خبر عذرخواهی نشنال جئوگرافی را در مورد نام خلیج فارس منتشر نمود و نوشت ؛ "تحت فشار ایران خلیج عربی از اطلس بین المللی برداشته شد".
این روزنامه در تاریخ اول ژوئن 2005 مجدداً مطلبی تحت عنوان "مقام ایرانی از اعراب خواست نام خلیج را فارسی به کاربرند" را منتشر نمود.
"عبدالرحمن الراشد" درستون همیشگی خود در این روزنامه در 28 آوریل2008 مطلبی با عنوان "نامه ایرانی" پذیرفته است که سندی در اثبات عربی بودن نام خلیج فارس وجود ندارد و در این خصوص با ملت ایران و نویسنده ایرانی نامه ای به وی همفکری نموده است. البته وی متذکر شده که اسم های جغرافیایی می توانند تغییر کنند.
نقشه مورد استفاده در روزنامه شرق الاوسط (از جمله18/4/1387)
همین روزنامه درشماره 9914 ( مورخ 19 ژانویه 2006) مقاله ای با عنوان عبارت خلیج عربی در یک آگهی تجاری خشم تهران را برانگیخت و لندن عذر خواهی کرد/ .را منتشر نمود.
در این مقاله ترجمه ی عربی سه سند محرمانه از پوشه ی نام خلیج فارس آرشیو ملی بریتانیا (وزارت خارجه ی) به همراه کپی مربوط به آگهی با نام جعلی در تایمز 9 مارس 1975 م. را که مورد اعتراض ایران بوده است ، منتشر نموده است که در حقیقت این مطلب. تاریخی بودن نام خلیج فارس را گواهی و تأئید می کند.[7] این روزنامه در تاریخ 13دسامبر 2009 سخنان وزیر خارجه بحرین را بدین صورت تحریف کرده است" من خلیج فارس را برای مدتی است بکار می برم " اصل جمله این طور است: من از کودکی خلیج فارس بکار می برم " و شما هم برای مدتی خلیج عربی بکار ببرید تا حساسیتها بر طرف شود.
- الشرق الاوسط در شماره 1389/6./16 با اعتراف به اینکه خلیج فارس تا دهه شصت قرن بیستم به همین نام بوده است در مقاله ای به قلم احمد عثمان خواستار برگزاری کنفرانس علمی برای حل مشکل شد و نوشت" اختلاف بین اعراب و ایرانی ها درباره نام خلیج فارس افزایش یافته است، در حقیقت خلیج فارس اسمی بود که تا دهه شصت قرن بیستم بطور سراسری از آن استفاده می شد و حتی کشورهای عربی از ان استفاده میکردند همه نقشه هایی که قبل از هزار و نهصد و شصت منتشر شده است از نام خلیج فارس استفاده کردند" در صفحه آن لاین همین مقاله آمده است همه کشورها و سازمانهای بین المللی از نام خلیج فارس استفاده می کنند اینکه ما عربها این نام را تغییر بدهیم خلاف قانون است اگر جمعیت و تعداد کشورهای ساحلی یک دریا مبنایی برای تغییر نام تاریخی باشد پس باید بحر العرب را بحر هندو یا بحر بلوچی بنامیم.
ج- قدس عربی
در رد مقاله قدس عربی مورخ 17 /1/2006 که اصرار ایرانی ها را بر حفظ نام خلیج فارسی سرزنش کرده بود، " دکتر فواد حداد" درمطلبی در همان روزنامه تحت عنوان "البحر الابیض و الخلیج الفارسی اینها اسامی هستند که اجداد خودمان برگزیده اند" در تاریخ 26/1/2006 نوشته است:
"چرا اعتراف نمی کنیم که اجداد خودما آنجا را خلیج فارس نامیده اند، زیرا جغرافیانویسان عرب از اسلوب پاک و علمی برای نام گذاری مکانهای جغرافیایی استفاده می کردند و تعصبات را دخالت نمی دادند . ولی حالا ما با تعصب قومی آن را تغییر داده ایم اما همیشه تقصیر را به گردن ایرانی ها می اندازیم ، گویی آنها هستند که این نام را تغییر داده اند".
د- رهبران دینی و سیاسی عرب
استاد شیخ قرضاوی در مصاحبه تلویزیونی (شاهد علی عصر)در شبکه جهانی الجزیره تائید کرده است که:
"حسن البنا" اولین فردی بود که عبارت "من المحیط اطلسی الی خلیج الفارسی" را در اشاره به وطن عربی بکار برد. اولین بار این عبارت (من المحیط اطلسی الی الخلیج الفارسی) را در سخنرانی شهیدحسن البنا سال 1945درکنفرانس شهر طنطا از او شنیدم و مرحوم سید قطب نیز همین عبارت را بکار می برد سپس ناسیونالیستها و عبد الناصر این عبارت را بکار بردند وی توضیح می دهد که در آن زمان هنوز عبارت خلیج عربی رایج نشده بود... . [9]
جمال عبدالناصر در معروفترین سخنرانی خود برای اعلام ملی نمودن کانال سوئز که درتاریخ 26/7/1956 در حضور سفرای مقیم مصر و نمایندگان جهان عرب در اسکندریه ایراد نمود گفت: "همه ما تلاش خواهیم کرد که وطن عربی از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس باشد" [10] این سخنرانی روز بعد در همه روزنامه های مصر و بعضی روزنامه های عرب زبان چاپ شد و تیتر بعضی از آنها همین جمله بود و یک سرود انقلابی معروف از عبارت مذکور نیز ساخته شد حتی در همان سال یکی از خیابانهای مرکز قاهره بنام خلیج فارس نامگذاری شد که هنوز تابلو آن وجود دارد.
وی همچنین در مقالات متعدد در روزنامه های عربی عبارت خلیج فارس را بکار برده است و از جمله در سرمقاله مجله دار الهلال ینایر(ژانویه) 1957 با عنوان "عرب امتی یگانه" در إشاره به مرزهای وطن عربی عبارت انقلابی" من شاطی الخلیج الفارسی إلى شاطی الأطلسی" را بکار برده است. این مقاله همچنین در کتابهای درسی مصر چاپ شده است که تصویر زیر مربوط به صفحه 61 کتاب سوم دبیرستان کتاب "المغنی" کتاب ادبیات و بلاغت (شیوایی گفتار) چاپ 1963دارالقلم قاهره است. .
ناصر همچنین در کتاب خود تحت عنوان الدعوه الی تحریر الکبری همه جا از عنوان خلیج فارس استفاده کرده است. سند دوم دست نوشته ناصر برای ارسال تلگراف درسال 1966 به مقصد بحرین است که در آن خلیج فارس بکار رفته است که روزنامه الخلیج در شماره 7523 جمعه 24 دسامبر 1999 به عنوان سندی مهم منتشرنموده است.
در سالهای ملی شدن صنعت نفت ایران رسانه های مصری همواره اخبار ایران را منعکس می کردند و حتی مطالبات ایران از انگلیس برای بازگشت جزایر اشغال شده توسط انگلیسی ها به ایران را بازتاب می دادند(حسنین هیکل مقیم تهران بود) مانند مقاله روزنامه "المصری" 25/5/1951 که در آن مطالبات ایران در الخلیج الفارسی مطرح شده است.گفتنی است که مطبوعات مصر در دوره حاکمیت عثمانی و دوره استعمار از سه عبارت بحر العجم، خلیج فارس و بحر فارس هم استفاده می کردند اما هیچگاه خلیج عربی را بکار نمی بردند.
شرق الاوسط در سه شماره ویژه به اسرار پشت پرده قرارداد الجزایر پرداخته که ویژه نامه مورخ 29/8/2007 تصویر سندمحرمانه شماره 82 - 7 می 1975 از سفارت بریتانیا به اداره شرق الاوسط وزارتخارجه بریتانیا است. این سند نشان می دهد که در بیانیه تهران بین نخست وزیر ایران و صدام سه بارعبارت خلیج فارس بکار رفته است. صدام در مصاحبه ای در فرودگاه مهرآباد نیز از امنیت" خلیج فارس" توسط خود کشورهای منطقه سخن گفته است.همچنین در دوره صدام حسین نقشه هایی در عراق چاپ شده که همچنان نام خلیج فارس را دارد یا قالیچه تصویر زیر( متعلق به سفیر عراق در مراکش) در دوره صدام و در زندان عراق بر اساس نقشه کشورعراق بافته شده است.
بسیاری از رهبران عرب نیز در دهه اول تحریف در نام خلیج فارس بطور خصوصی و یا علنی در دیدار با همتایان ایرانی بر حقانیت نام خلیج فارس اعتراف کرده اند. از جمله می توان به شیخ زاید آل نهیان و ملک فیصل را نام برد، امیر فعلی کویت در دیداری که با مقام ایرانی در سال 1385 داشت نیز به این حقانیت اعتراف نموده است. [11]
نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر آقای شیخ حمد بن جاسم در زمان حضور رئیس جمهور اسلامی ایران دکتر احمدی نژاد در اجلاس 28 شورای همکاری خلیج فارس در قطر (12/9/1386)طی مصاحبه ای که روزنامه های عربی آن را منتشر نمودند اعلام کرد که : "عبارت خلیج فارس درست تر است، ایرانی ها خلیج فارس بکار می برند و اسناد و دلایل تاریخی و قانونی دارند اما ما عربها که خلیج عربی بکار می بریم فاقد اسناد و مدارک محکم هستیم.
مقامات عربستان سعودی و حتی رسانه های گروهی عربستان تا سال 1975 همواره خلیج فارس را بکار برده اند ملک فیصل در سفر به تهران از همکاری در خلیج فارس سخن گفته است در سال 1376 در کنفرانس سران کشورهای اسلامی که امیر عبدالله نیز حضور داشته است ، امیر بندر بن سلطان دبیر شورای امنیت وقت عربستان گفته است ناصریست های افراطی ضدیت با نام خلیج فارس را شروع کردند.
سایر روزنامه ها و سایتها
- همانطور که مجدی الظفیری، سفیر کویت در تهران، در«القبس» مورخ 19/02/2010 ، اعلام کرده که اسم ثبت شده در نقشه ها و اسناد،" خلیج فارس" است و نمی توان آن را تغییر داد. من تایید می کنم که این حرف از حقیقت بدور نیست قبلا هم نوشته ام و فکر نمی کنم انسان عاقل به این باور نداشته باشد که نام خلیج فارس(از نظر تاریخی و جغرافی) دقیق تر و جهانی تر است ما نمی توانیم به خود حق تغییر اسم های تاریخی را بدهیم و دیگران را از همین کار منع کنیم ما با تغییر نام به دیگران هم حق می دهیم که همین کار را انجام دهد اگر مثلا نام بحر عرب و عمان را تغییر دهند نباید عصبانی شویم، اگر می خواهیم مطالبات ما عادلانه باشد باید عملکرد ما هم عادلانه باشد.
- دو روزنامه النهار اللبنان و النهار المغربیه 7/1/2005 مقاله ای بقلم یاسین سوئدمنتشر کردنددر بخشی از آن آمده است:" در حالیکه اسناد تاریخی عربی و غیر عربی نام خلیج فارس را تایید می کند اصرار بعضی قوم گرایان بر تسمیه عربی اقدامی غیر علمی است".
در تاریخ 4 نوامبر 2005 سایت ایلاف، سایت محیط و روزنامه ی التجدید چاپ مغرب در مقاله ای خلیج فارس را اصطلاحی صهیونیستی نامیدند که صهیونیستها آن را در ضدیت برعلیه فرهنگ اسلامی و عربی اختراع نموده اند. در پاسخ جوابیه ای 20 صفحه ای برای سردبیر این روزنامه "دکتر عبد الله بن کران و رهبر حزب عدالت و توسعه مغرب" ارسال شد وی ضمن تأئید این که نام خلیج فارس میراث عربی اسلامی و مورد قبول جهانیان است و ارتباطی به اسرائیل ندارد مقاله را از وب سایت خود حذف نمود و یاد آوری نمود که در تمام دوران تحصیلتش در مراکش ( مغرب) در کتابها نام خلیج فارس وجود داشت و هزینه نمودن برای تغییر این نام را جاهلانه نامید. این روزنامه در شماره 1294 تاریخ 2 دسامبر 2005 در صفحه دوم در یک ستون "توضیح" تأسف خود را از صهیونیستی خواندن عبارت خلیج فارس ابراز داشته و نوشته است ، " ...برطبق پاسخی که دریافت کرده ایم عکس آنچه در آگهی تجاری(صهیونیستی نامیدن خلیج فارس در روزنامه)آمده بود صحیح است." وی یاد آوری کرده که مقاله را در قالب آگهی تجاری به روزنامه داده بودند.
- پرفسور عبدالهادی التازی" نویسنده و پژوهشگر معروف عرب و عضو آکادمی پادشاهی مغرب و رئیس گروه نام های جغرافیایی کشور های عربی در کنفرانس یکسان سازی نامهای جغرافیایی سازمان ملل در مصاحبه ای که در همشهری دیپلماتیک بهمن 83 منتشر شده است، چنین گفته است:
" ... به راستی من هیچ منبع تاریخی را ندیدم که آبراه جنوب ایران را خلیج عربی نامیده باشد . اعراب قبل و بعد از اسلام همیشه این آبراه را بحر فارس، بحر العجم و یا خلیج فارس نامیده اند. من خود نقشه ی سفرهای ابن بطوطه را در کتابم ترسیم کرده ام و با حفظ امانتداری اسم خلیج فارس را در جای خودش آورده ام. ابن بطوطه 5 بار به ایران سفر کرده و حداقل در 5 مورد از بحر فارس نام برده و آن را توصیف کرده و از تمدن ایرانی ها با عظمت یاد کرده است. به نظر من مسئولان نقشه برداری و کارتوگرافی کشورهای عربی و ایران باید نشستی داشته باشند و در مورد این نام با یکدیگر مصالحه و سازش مورد رضایت همه اطراف داشته باشند. به نظر من اعراب هیچ نیازی ندارند که نام تاریخی خلیج فارس را به خلیج عربی تبدیل کنند و باعث کدورت همسایگان غیر عرب در منطقه شوند، این عمل تفرقه افکنی میان مسلمانان است اگر کسانی با کلمه فارس مشکل دارند می توانند نام تاریخی معادل دیگر آنجا را که بحر العجم بوده است به کار ببرند. و این که بعضی نویسندگان عرب در ترجمه و یا تجدید چاپ کتب قدیمی نام بحر فارس و خلیج فارس را تحریف می کنند امری غیر منطقی و از نظر من مردود است.سازمان ملل و کنفرانس یکسان سازی نامهای جغرافیایی سازمان ملل نام خلیج فارس را به رسمیت می شناسد و من همیشه مخالف طرح ابهام در این خصوص در سازمان ملل بوده ام. وی همچنین گفت در دیداری که با شیخ زاید رهبر امارات در رابطه با یک کار پژوهشی داشتم ایشان به من فرمودند هنوز هم خلیج فارس بکار می بری؟ به ایشان گفتم فخامت رئیس، من یک پژوهش گر هستم و برای موضوعات علمی و اسناد تاریخی احترام قائل هستم و نباید آنها را با سیاست مخلوط نمود " .
روزنامه ی شرق چاپ تهران( مورخ 22/7/1382 ) به نقل از یک مقاله از روزنامه ی "الانباء" چاپ کویت پرداخته است این روزنامه ی عربی از این که تحت تأثیر قوم گرایان افراطی نام تاریخی خلیج فارس در رسانه های عربی به خلیج عربی تبدیل شده است بدون این که واقعیتهای تاریخی و احترام به میراث تاریخی مراعات گردد ابراز تأسف کرده است.
الانباء در مقاله ای تحت عنوان "هویت آب" آورده است ، "زمان آن فرا رسیده که آب رفته به جوی بازگردد و امور را به جایگاه درست آن بازگردانیم و نام واقعی این خلیج را به کار گیریم. به ویژه این که نام خلیج فارس یک میراث تاریخی مشترک خودی است و کاربرد نام خلیج فارس هویت کشورهای مشرف بر خلیج را تغییر نمی دهد ، بلکه قطعاً عقلانیت از دست رفته را به ما بازمی گرداند".
- صلاح السایر در روزنامه الانباء 6/10/ 2003 ضمن دفاع از نام خلیج فارس نوشته است . "...قوم گرایان افراطی عرب که حرمت تاریخ را نگهه نداشته و نام تاریخی خلیج فارس را به خلیج عربی تبدیل کرده اند ، باید به خود آیند و ماسکهای جعل و دروغ را گنار بگذارند" .
- استاد نضال نعیسه در روزنامه سوری عرب تایمز مارس 2008 نوشته است: همه مورخان و جغرافیدانان عرب و حتی مفسران خلیج فارس را به همین نام نامیده اند و خلیج عربی بدعت نیم قرن اخیر و مربوط به دوره افراط گرایی در قوم گرایی عربی است.[13] با سخنان معمر القذافی که در اجلاس سران عرب آذار/ مارس 2008، ایراد نمود و گفت مردمان خلیج فارس ریشه ایرانی دارند و شکوفایی این منطقه مدیون ایرانی ها است موافقم و اشکال گیری بعضی از عربها به سخنان ایشان را رد می کنم. باید اعتراف کنیم که ایرانیها تمدن بزرگی داشته اند و تمدن در دو سوی خلیج (فارس) مدیون صنعت و ابتکارات ایرانی ها است. متاسفانه عقلانیت عربی دچار اشکالات عدیده ای است. تمدن فارسی روزگاری در بخش عظیمی از منطقه می درخشید حتی بعد از اینکه عربها میراث دار آن تمدن شدند در موسیقی، هنر ، صنعت و حتی ادبیات عرب آنها ستون فقرات بودند.
- یکی از اساتید مصری طی مقاله ای در وب سایت کپتیک ژانویه 2009 نوشته است:
در دوران مدرسه به ما می آموختن که مرزهای وطن عربی "من المحیط اطلسی الی الخلیج الفارسی" است و حتی در این رابطه سرودهایی نیز داشتیم.
- "عباس نصر الله" استاد دانشگاه و مورخ لبنانی در مصاحبه با ایرنا 25اسفند1383می گوید: " دو سوی خلیج فارس زمانی به ایران تعلق داشت و یک دریای ایرانی بود. من نه تنها "خلیج فارس" را از نظر تاریخی خلیج فارس می دانم ، بلکه معتقدم در حال حاضر نیز این خلیج ایرانی است . وجود فعلی چند کشور عربی حقیقت تاریخ را عوض نمی کند وجود چند کشور عربی تغییر یک نام تاریخی را نمی تواند توجیه کند. "
دکتر احمد موسی استاد دانشگاه شعیب دکالی کازابلانکای مراکش در مقاله ای که به سمینار خلیج فارس در سمینار ایرانشناسی خرداد 1388 ارایه نمود فهرستی از 40 کتاب تاریخی ، جغرافیایی و تفسیری را ارایه نمود که خلیج فارس در آنها بکار رفته و نوشته است نام خلیج فارس تنها میراث فرهنگی ایرانی ها نیست بلکه میراث عربی و حتی جهانی است و به همین دلیل قابل تغییر نیست.[15]
سایت انگلیسی شبکه خبری الجزیره در مقاله‌ای بقلم تیمور نبیلی تحت عنوان خلیج فارس یا خلیج عربی؟ اذعان کرد: “خلیج فارس” با بیش از ۲۰۰۰ سال سابقه کاربرد مکتوب نام خلیجی است که بین ایران و شبه‌جزیره عربی قرار دارد. این شبکه خبری با اشاره به اعتراض هایی که نیروی دریایی آمریکا با به کار بردن نام جدید “عربی” با آن مواجه شد، نوشت: مقامات آمریکایی سعی کردند که نام “جدید ” را رسمیت دهند در حالیکه نام تاریخی آن، خلیج فارس است.
سایت انگلیسی شبکه جهانی تلویزیون الجزیره یاد آور شد طرفداران نام خلیج فارس در پاسخ به اقدام وب سایت نیروی دریایی آمریکا اعتراضات گسترده ای را انجام دادند و نیروی دریایی آمریکا ناچار شد جوابیه ای را منتشر نماید در جوابیه آمده است که
خلیج فارس نامی است که تا دهه 1960 با همین نام و مترادفهای آن بکار می رفته است و عرب ها نیز قبل و بعد از اسلام با نام بحر فارس آن را بکار می بردند هنوز هم کشورهای غیر عربی و حتی دولت آمریکا و سازمانهای بین المللی آن را بکار می برند اما در دهه های اخیر گاهی نیز نشریات نیروی دریایی آمریکا در احترام به طرفهای کاری در منطقه از نام مورد قبول اعراب استفاده کرده است اما این اقدام در جهت ضدیت با نام اصلی و در جهت تخریب نام خلیج فارس نبوده است وهمانطور که در متنی که در وب سایت سازمان ملل قرار دارد آمده آست: هر گونه تغییر، تحریف و تخریب نامهای تاریخی که در دوره طولانی در اسناد و مکاتبات کاربرد مستمر داشته اند به مثابه تخریب آثار و میراث فرهنگی است و اقدامی نامناسب محسوب می شود. بنا براین نامهای جغرافیایی که برگرفته از میراث و هویت تاریخی هستند نباید ابزاری برای مقاصد سیاسی ، قومی ، قبیله ای و برای ضدیت با ارزش های دیگران بکار گرفته شوند.
همچنین در نشریه «اخبار الشرق»، (مورخ 5 کانون الاول 2002) در مقالهاى با عنوان «هل کل قلم حر عمیل...؟» نوشته " د.هوزان قاسو" آمده است:
«... هرکس خواستار از میان رفتن این نام جغرافیایی است، تاریخ و منطق و عقل را تحریف و تزویر می کند.در وطن عربی کسی جرات ندارد عبارت خلیج فارس را بکار ببرد در حالیکه این اسم تاریخی است و حضور فارسها هم قدیمی تر از عربها در آنجا است.
"دکتر قاسم سلیمان" یک استاد عراقی ساکن هوستون تکزاس در 29 دسامبر 2005 طی نامه به سازمان خلیج فارس آنلاین اعلام نمود،"تصویری که در سایت شما از قالی عراقی با نام خلیج فارس دیدم برایم خاطره انگیز ولذت بخش بود چون من دقیقا مثل همین نقشه را بر روی کاغذ اعلا می کشیدم و به مدارس عراق می فروختم. حتی تفاسیر و احادیثی که از خلفا باقی مانده دلالت دار که مسلمانان در قرون اولیه این دریا را بحر فارس می نامیده اند ، ولی بعدها به تقلید از اروپائیان آن را به خلیج فارس تغییر داده اند. ما باید همان نام "بحر فارس " را احیا کنیم و این یک میراث عربی و اسلامی است" .
از سوى دیگر،" المبروک بن عبدالعزیز" نویسنده ی عرب در یک مقاله ی در مقاله آنلاین در سایت تونسی شهریور 1383 با عنوان «هل ستکون الجزر الثلاث شط العرب الثانی ؟» نوشته است:
"1- أول تلک الأخطاء اطلاق اسم العربى على الخلیج الفارسى من جهة واحدة. فجمیع کتب الأطلس و کتب التاریخ و الجغرافیا تتحدث عن اسم الخلیج الفارسى..... مسألة الاسم هى مسالة علمیة تاریخیة جغرافیه لا یحق لنا تسییسها و الغرب، لاعتماده للأسلوب العلمى، لم یغیر الى الان اسم الخلیج الفارسی رغم انه یکتفى فى بعض الأحیان بکلمة الخلیج و...[17].
ترجمه: خطای بزرگ عربها این است که با تغییر اسم خلیج فارس موجب آزار مردم ایران شده اند ، در حالی که همه ی اسناد گواهی بر نام خلیج فارس دارد و موضوع نام های جغرافیایی یک موضوع علمی است و نباید آن را سیاسی کرد. ایرانی ها قدیمی ترین قوم در ساحل خلیج فارس هستند و بعدها عرب ها به آنجا کوچ کرده اند و هنوز هم از نظر جمعیت ، ایرانی ها بیشتر از اعراب هستند و جمعیت بومی شیخ نشین ها به یک اقلیت ناچیز تبدیل می شود.
2- در مورد جزایر سه گانه که اماراتی ها آن را با اشغال فلسطین مقایسه می کنند، این بی انصافی است. این جزایر در زمان شاه و قبل از استقلال امارات به ایران برگشت و به موضوع تصفیه ی استعمار برمی گردد. همانند صدام با همان سناریوی شط العرب که در قرارداد 1975 م. الجزایر توافق بر رژیم حقوقی آن صورت گرفت ولی در سال 1980 م. صدام آن قرارداد را پاره کرد و مسسب جنگی شد که هزاران قربانی داشت و ...
قدرى قلعجى، نویسنده و متفکر عرب در ماه نوامبر 1968 در مقالهاى با عنوان «ملاقات صلح در مهد اسلام» در روزنامه الراصد، چاپ بیروت نو، چنین قضاوت مىکند: "ایران، دولتى است دوست و ملتى است برادر. تاریخ آن با تاریخ عرب در هم آمیخته و فرهنگ ما براى دورهاى از تاریخ مخلوط گشته است. ... اختلافات ما با آن درباره ی عربیتِ خلیج فارس، بیش از اختلاف ما درباره ی عربیت ابنمقفع، ابنبرذو، ابىنواس، ابن قتبیه، ابن سینا، سیبویه، خوارزمى، اصفهانى، همدانى، رازى، موصلى، بلخى، بیرونى، غزالى، شهرستانى، گرگانى، طغرانى، کاشانى، تبریزى، شیرازى - که همه از شاخهاى ایرانى پدید آمده و در محیط اسلام رشد یافتهاند ، نیست."
نذیر فنصه، سردبیر "ملة الإخاء" در اینباره مقاله ی جالبى نوشت(1975) و ضمن آن به شرح وضعیت دانشمندان و متفکران عرب پرداخت و یادآور شد که چگونه از لجاجت و تعصبِ غیرمنطقى دچار اقدامات غیر عقلانی شدهاند. او نوشت: " امروز اعراب از لحاظِ نامیدن خلیج فارس در وضعى قرار گرفتهاند که نویسندگان و مورخان منصف از ترس اینکه در تلاطم احساسات لبریز شده، متهم به دستنشاندگى و ارتجاع نشوند، نمىتوانند اظهارنظرى بکنند این بدعت از ده سال قبل و از زبان یک سیاستمدار معروف و در راه هدف غایب معینى... آغاز شد. این، توهین به تاریخ و اصول بینالمللى است."
روزنامه آکسیون چاپ تونس، درفوریه 1969 ( اسفندماه 1349) در بحث مفصلى با عنوان «کدامیک از این عبارتها صحیح است؟» ضمن اینکه تاریخچه خلیج فارس را مورد بررسى قرار مىدهد، فارسىبودن خلیج فارس را ثابت مىکند و این اصل را از هر نوع شبههاى بهدور مىداند.
ـ علی حومیدان در کتاب فرانسه زبان Or Noir Les Princes De I (شاهزادگان طلای سیاه) همه جا از خلیج فارس نام برد. در پی انتشار این کتاب، یک نویسنده ی منصف درروزنامه ی تایمز لندن (26 سپتامبر1968) ابراز امیدواری کرد که دیگر نویسندگان و اندیشمندان عرب از این پژوهنده ی عرب پیروی کرده و از تلاش بیهوده در تغییر نام خلیج فارس خودداری ورزند.
چند نمونه از مقالات دکتر مجتهد زاده که طی سال های میانه ی دهه ی1990 م. در نشریات عرب منتشر شده و عبارت خلیج فارس در آنها بکار رفته است:
1ـ "خیارات التعاون و المواجهة بین ضفتی الخلیج" یا "اختیار دوگانه همکاری یا ستیزه میان دو کرانه خلیج" (علی رغم عنوان ناقص، در سراسر مقاله از خلیج فارس، به همین گونه اصلی استفاده شده است).در ماهنامهٌ عالم الخلیج شماره ی 31، ژانویه ی 1996 .
2ـ "الخلافات الحدودیه و الاقلیمیة بین العرب و الایرانیین" یا "اختلافات مرزی و سرزمینی میان اعراب و ایرانیان" ، فصلنامه ی المستقبل العربی ، شماره ی 206، آوریل 1996 .
3ـ مقاله ای درباره ی فارسی بودن نام خلیج فارس در کتاب هزار صفحه ای "العلاقات العربیة الایرانیة یاروابط ایران و اعراب، مرکز دراسات الوحدة العربی در بیروت، چاپ ژوئیه 1996، صص 542 تا 543 .
4ـ مقاله ای درباره ی ایرانی بودن جزایر تنب و ابوموسی، بیروت، ژوئیه 1996، صص 484 تا 526 .
5ـ "آفاق التعاون الاقتصادی بین تهران و بلدان القوقاز و آسیای الوسطی" یا "افق های همکاری اقتصادی میان طهران و کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی"، در هفته نامه ی المستقله شماره 141، 20 /1/ 1996 .
علاوه بر این، کتاب ها زیادى از سال 1970م. تا کنون از طرف پارهاى از نویسندگان و محققانِ منصف عرب بهچاپ رسیده که در آنها از این آبراه با همان هویت اصلى - یعنى خلیج فارس - نام برده شده است. در روزنامه های عربی و حتی مجله وزارت دفاع عربستان در سال 1368ه.ش. و وزارت بهداشت عربستان در سال 1389 نقشه هایی را منتشر نموده و نام اصلی خلیج فارس را به کار برده اند درکشورهای مغرب عربی هنوز هم در موارد متعدد روزنامه ها نام خلیج فارس را به کار می برند.
دهها دیپلمات و شخصیت علمى و استاد دانشگاه کشورهاى عربى و اسلامى در گفتگو با همتایان ایرانى خود، از این بابت که عدهاى افراطى به تغییر نام خلیج فارس دامن زده و باعث اختلاف میان ایرانیان و اعراب شدهاند، اظهار تأسف کردهاند. برخلاف تلاش قوم گرایان، دانشگاهیان و اندیشمندان راستین در دنیای عرب هنوز هم در برابر این تلاش برای زیرپای گذاردن اصول پذیرفته شده ی بین المللی برای تغییر این نام جغرافیای کهن تسلیم نشده اند.از جمله آنها می توان به اندیشمند عرب محمد العابد الجابری، محمد ارکون، عبدالکریم خطیب و ....دیگران اشاره نمود.
آن طور که نگارنده در بررسی کتب و مجلات عربی بررسی نموده است بسیاری از رسانه های عربی حتی در عراق تا سال 1968م. در عربستان و عمان تا سال 1975 نیز همچنان از عبارت خلیج فارس استفاده کرده اند و در مقابل بخشنامه های دولتی مقاومت نموده اند. در " دومین کنفرانس یکسانسازى اسامى جغرافیایى" کشورهاى عربى، رژیم اسرائیل را بخاطر تلاش براى تغییر نام خلیج عقبه(عربه) به شدت مورد انتقاد قرار دادند؛ متأسفانه بعضی رهبران عربی همان عمل غیر منطقی رژیم صهیونیستی را به شکل نا عادلانه تری درباره خلیج فارس تکرار مىکنند.
تحقیق و پژوهش: محمد عجم
2005
[9] - مراجعه شود به وب سایت اخوان المسلمین و وب سایت شیخ قرضاوی: …أما الوطن الکبیر، فیشرحه حسن البنا بأنه (الوطن العربی) ویحدده بأنه من الخلیج الفارسی إلى المحیط الأطلسی. ولم یکن مصطلح الخلیج العربی قد ظهر بعد.
[10] - برای فایل صوتی مراجعه شود به سایت کتابخانه اسکندریه سخنرانی تاریخ 26/7/1956 " کلنا سنعمل؛ حتى یمتد الوطن العربى من المحیط الأطلسى إلى الخلیج الفارسى".
[11] - برای توضیح بیشتر نگاه کنید به صفحه 241 کتاب " اسناد نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان،
[ گفتنی است که در قرارداد مجمل 1908 و قرارداد مفصل 1912 که به امضای پادشاه ایران و بریتانیا رسیده بطور ضمنی خلیج فارس دریای ایرانی دانسته شده که نیروهای بریتانیا برای ورود به سواحل آن باید اجازه بگیرند.
[16] - حتى تاریخ هذه اللحظة معظم الناطقین بالعربیة و القومیات المتواجدة فى الوطن العربى من أقصاه الى أقصاه لا یستطیعون تسمیة الخلیج بالخلیج الفارسى رغم أن الخلیج الفارسی و الفرس أقدم تاریخیاً من العرب.
[17] - برای اطلاع ازمتن کامل عربی این مقاله به سایت .persianblog.ir www.parssea و یا کتاب خلیج فارس نامی کهن و میراث فرهنگی، چاپ توپا 1383 تهران، محمد عجم مراجعه شود.
نویسنده : محمد عجم : ۱۱:۱۸ ق.ظ ; ۱۳۸٩/۱٠/٢٠
