در دوران بسیار قدیم در ایران برابری روز و شب را که سالانه دوبار روی می دهد یک بار روز نوروز و یکبار اول مهر را جشن می گرفتند البته این ایام در آن زمان مانند امروز استاندارد علمی و دقیق نداشت . و ممکن بود در هر منطقه با منطقه دیگر زمان آن چند روز متفاوت باشد. زیرا تعیین برابری روز و شب با ابزارهای ابتدایی و مختلف بود
ژاپنی ها در روز اعتدال پاییزی اول مهر که تعطیل رسمی و ملی است و معادل مراسم سر میزان در ایران است از آرامگاه نیاکانشان دیدار می کنند و شمع و عود روشن می کنند. نقطه اعتدال(برابری) پاییزی یکی از دو زمانی است که در طول سال، طول شب و روز برابر میشود.
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو* یادم از کِشته خویش آمد و هنگام درو
گفتم ای بخت بخفتیدی و خورشید دمید * گفت با این همه از سابقه نومید مشو
گر روی پاک و مجرد چو مسیحا به فلک * از چراغ تو به خورشید رسد صد پرتو
تکیه بر اختر شب دزد مکن کاین عیار* تاج کاووس ببرد و کمر کیخسرو
بیدقی راند که برد از مه و خورشید گرو* خرمن مه به جوی خوشه پروین به دو جو
آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت * حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو
جشن سر میزو یا اول مهر چه مراسمی است ؟
خیزید و خز آرید که هنگام خزانست🌲
باد خنک از جانب خوارزم وَزانست ****
برابری یا ترازوی پائیزی در نیمکره شمالی همزمان با آغاز فصل پائیز است و در خراسان به آن سر میزو می گویند و همزمان با اعتدال (برابری) بهاری یا نوروز در نیمکره جنوبی است.
جشن سر میزان یا نوروز پاییزی
اعتدال پاییزی با مهرگان پیوند داشته است زمان برگزاری سر میزان اگر آن را با جشن مهرگان همسان بدانیم در یکم ماه مهر و آغاز فصل پاییز و تا 15 مهر ادامه داشته است و این شیوه دستکم تا پایان دوره هخامنشی و احتمالاً تا اواخر دوره اشکانی نیز دوام داشتهاست. اما از این زمان و شاید در دوره ساسانی، جشن مهرگان به مهر روز از مهر ماه یا شانزدهم ماه مهر منتقل میشود. اما در خراسان یکی از مهمترین جشنهای سنتی خراسان جشن سَرِ میزو یا جشن اول میزان بوده که همان اول مهر شروع آن است. میزان به معنای برابری و اعتدال و مساوی است.بنابر نوشته محمد عجم میزان واژه عربی نیست و تغییر یافته از واژه " میان" است و میان یعنی نصفه؛ وسط و برابر یا اعتدال .
روز اول مهر معمولا شب و روز برابر است و برابری پاییزی نام دارد در مقابل برابری بهار که نوروز نام دارد. به عبارتی روشن تر اول مهر را می توان روز نوروز پاییزی نامید.هر سال در روز اول مهر و اول پاییز زمین در حالت اعتدال و تساوی پاییزی قرار میگیرد. به این معنی که در این زمان طول روز و شب برابر شده و رفته رفته هرچه به سمت زمستان پیش میرویم از ارتفاع خورشید در آسمان کاسته و هوا رو به سردی میرود.
جشن مهرگان که در دوره بعد از اسلام آن را بصورت مهرجان معرب کرده اند به فرهنگ و زبان عربی نیز راه پیدا کرده است. مهرجان یک سلسله جشنهایی است که با جشن برداشت محصول شروع شده و با جشن دیدار و تکریم مردگان یا بازگشت ارواح به نزد خویشان و اقوام در روزهای 13 تا 16 مهر پایان می یافته است اما در طول تاریخ تغییراتی در آن صورت گرفته است در آیین بودایی این جشنها رایج است در روز اعتدال پاییزی که معمولا همزمان با اول مهر است جشن تکریم مردگان دارند والبته در 13 تا 15 برج 7 (میلادی) نیز جشن مفصلی برای تکریم مردگان بنام اوبون یا بن دارند بون در زبان فارسی به معنی ریشه و پیوند است این جشن در قرنهای اخیر از برج 7 به برج 8 منتقل شده است و جالب اینکه در ایران نیز جشن شب برات از ماه هفتم خورشیدی به ماه هشتم قمری و نیمه شعبان منتقل شده است. گویا جشن بن را در ژاپن گروهی از ایرانیان مهاجر در حدود 1400 سال قبل در شهر نارا رایج کرده اند ولی امروز آیینی سراسری است. جشن بن شباهت بسیار زیادی به مراسم چراغ برات (روشنایی) در خراسان دارد که امروزه به آن شب برات می گویند و البته بین 13 تا 16 شعبان برگزار می شود. جشن اُبُن یا بُن برای گرامیداشت و یادبود نیاکان است. اگرچه امروزه اُبُن ژاپن تعطیل رسمی نیست اما اکثر شرکتها و دفاتر دولتی این روز را تعطیل میکنند. در تقویم فعلی زمان اُبُن تقریباً در نیمهٔ ماه اوت (۱۵-۱۳) در هشتمین ماه سال است اما در قدیم در نیمهٔ هفتمین ماه سال بودهاست در ایران نیز در 13 تا 16 برج 7 جشن برات یا فروهرها برگزار می کردند که مهرگان نیز نام داشت .
در قدیم مردم معتقدبودند که با برپایی مراسم وخیرات
کردن در روزهای اُبُن روح مردگان شاد میشود . درکتاب تاریخ کهن نیهون شوکی ( سال ۷۲۰ تألیف آن پایان یافته) آمدهاست که:" در زمان حکمرانی امپراتریس کوگیوکو (امپراتریس سایمی) در روز سوم از ماه هفتم سال ۶۵۷ میلادی (۳۶ هجری شمسی) چند مرد و زن از راه دریا با کشتی به کیوشو جزیرهٔ جنوب غربی ژاپن رسیدند سپس در روز پانزدهم ماه هفتم در معبد بودایی آسوکا انگارهای بودایی ساخته شد و پیش از آن «اُورابون» را جشن گرفتند.
در قدیم کشاورزان با شروع فصل سرما و پایان چرای علوفه ناچار بودند قوچ و بّز نَر و حتی گاو نر که بیشتر کاربرد پَرواری دارد را سر ببرندبرای اینکه با آغاز زمستان گیاهان و علف کافی برای خوراک نبود و اینها در فصل سرما لاغر می شدند بعلاوه جا برای نگهداری آنها در سرما و یخبندان نبود بناچار چارپایان پرواری ذبح می شدند که به این کار پرواربندی و جشن غلیه کنان می گفتند. و گوشت آن را سرخ یا غیمه و کاملا خشک می کردند و نمک می زدند و در کیسه گونی در محلی بلند آویزان می کردند تا در طول پاییز و زمستان از گوشت آن برای خوراک خود استفاده کنند. سایر دام ها برای زاد و ولد نگهداری میشدند و در این فصل موقع جفت گیری نیز به پایان می رسید که دام ها در اوایل بهار نوزاد خود را بدنیا می آوردند.
https://web.archive.org/web/20160422214221/http://parssea.org/?m=201312&paged=1
http://parssea.org/?p=7520
No comments:
Post a Comment